سندرم خستگی مزمن به حالت خستگی عمیق، عدم رفع خستگی با خواب و بدتر شدن نشانه بعد از انجام کار سنگین اطلاق می‌شود. علت اصلی این سندروم ناشناخته است اما تصور می‌شود ترکیب زمینه‌های ژنتیکی و عوامل محیطی باعث بروز آن می‌شود. به دلیل نبود آزمایش برای تشخیص این سندروم، با توجه به علائم و رد علت‌های دیگر تشخیص صورت می‌گیرد. درمان از طریق تغییر سبک زندگی و بهبود علائم با استفاده از دارو و مشاوره صورت می‌گیرد. نام‌های دیگر این سندروم میالژیک انسفالومیالیتیز یا بیماری عدم تحمل کار سخت و فشار است.
سندروم خستگی مزمن چیست؟
- حالت احساس خستگی، عدم توانایی ورزش، مشکل در خواب و سردرگمی ذهنی است.
- ممکن است ناشی از جهش ژنتیکی، ویروس یا ماده سمی باشد.
- این بیماری با رد امکان موارد دیگر تشخیص داده می‌شود.
- درمان این بیماری شامل تغییر سبک زندگی و استفاده از دارو است.
علائم سندروم خستگی مزمن
علائم لازم برای تشخیص این سندروم شامل خستگی، احساس ناراحتی و ناخوشی بعد از انجام فعالیت و مشکل خواب است. علاوه بر این، اختلال تشخیصی یا بدتر شدن علائم در هنگام ایستادن (عدم توانایی در راست ایستادن) باید بیان شود. هر فرد مبتلابه علائم متفاوت و خاصی است، شدت علائم ممکن است در افراد متفاوت باشد. احساس خستگی و کاهش سطح فعالیت حداقل به مدت شش ماه باید دیده شود. از مشخصه‌های این سندرم این است که احساس خستگی نباید ارتباطی با میزان خواب و استراحت داشته باشد، ناشی از فعالیت بسیار سنگین نباشد و به میزان قابل‌توجهی توانایی شما برای عملکرد معمول در بیشتر شرایط را کاهش دهد. علائم ممکن است در یک یا چند روز شدیدتر شود یا حتی بعد از کار سخت فیزیکی و فشار ذهنی کمتر شود.
نشانه‌های معمول دیگر شامل:
- شروع ناگهانی و قابل‌مشاهده سندرم به‌ویژه بعد از ابتلا به بیماری‌هایی مانند آنفولانزا
- درد در ماهیچه‌ها، مفاصل یا سردرد
- علائم مشابه علائم آنفولانزا که ممکن شامل گلودرد، عفونت و قرمزی گلو، تب پایین باشد.
- حساسیت و عدم تحمل گرما، سرما، صدا، نور یا الکل
- ممکن است علائم دیگری مانند نگرانی یا احساس ضربان غیرطبیعی قلب نیز دیده شود. سایر بیماری‌ها و شرایط با علائم مشابه افسردگی، سندرم روده تحریک‌پذیر، زنگ زدن گوش، سندرم پیش‌قاعدگی و اندومتریوز است.
علت‌های سندروم خستگی مزمن
دانشمندان هنوز علت دقیق این سندروم را نمی‌دانند اما در حال حاضر بسیاری از کارشناسان اعتقاددارند ممکن است به علت جهش‌های ژنتیکی همراه با ابتلا به ویروس و مواد سمی رخ می‌دهد. زنان بیشتر از مردان به این سندروم مبتلا می‌شوند که ممکن است در صورت یافتن علت اصلی این بیماری، بتوان این مورد را توضیح داد. چندین نوع ویروس و عوامل عفونی برای کشف ارتباط احتمالی با این سندروم موردبررسی قرار گرفتند. ثابت‌شده هیچ ارتباطی بین چند نوع ویروس با این سندروم وجود ندارد اما در مورد بقیه با صراحت کمتری گفته‌شده ارتباطی ندارد. تعدادی از دکترها و محققان اعتقاددارند تعداد کمی از عوامل بیماری‌زا ازجمله ویروس ایشتین بار، ایدز، بیماری لایم و انتروویروس ممکن است در بعضی از موارد به این سندرم مرتبط باشند. اختلال یا به‌هم‌ریختگی هیجانی سیستم عصبی سمپاتیک و هورمون‌های مربوط به محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال ممکن است در ابتلا به این سندرم نقش داشته باشد. این محور واکنش شما به استرس را کنترل می‌کند، خواب را تنظیم می‌کند و در اختلالات خلقی مانند افسردگی نقش دارد. در سیستم ایمنی افراد مبتلابه این سندروم نوعی ناهماهنگی دیده شده است بااین‌حال الگوی ثابتی وجود ندارد. در بعضی افراد، سیستم ایمنی ممکن است به‌صورت مزمن فعال باشد. در افراد دیگر، بعضی از سلول‌ها کم‌کار یا غیرفعال هستند. بااین‌حال، اختلال در سیستم ایمنی جزو علائم این بیماری نیست.
تشخیص
روند تشخیص این بیماری می‌تواند طولانی و پیچیده باشد. برای تشخیص این سندروم، احتمال سایر بیماری‌ها با علائم مشابه باید رد شود تا دکتر بتواند این بیماری را تشخیص دهد. هیچ نوع آزمایش خون یا اسکن وجود ندارد که بتوان از آن به‌عنوان عامل تشخیص استفاده کرد. این سندروم بر اساس علائم و نبود تشخیص بیماری دیگری، تشخیص داده می‌شود. سایر بیماری‌ها و اختلالاتی که در نظر گرفته می‌شود شامل عفونت مزمن، اختلال خواب، اختلالات خود ایمنی، بیماری قلبی، کم‌کاری تیروئید و افسردگی است. بعضی از این‌ها ممکن است به‌عنوان در تداخل با سندروم خستگی مفرط اتفاق بیفتد.
خستگی مفرط و فیبرومیلاژیا
بسیاری از افرادی که به خستگی مفرط مبتلا هستند، علائم ابتدا به سندروم فیبرومیلاژیا را دارند، عکس این حالت هم وجود دارد. درباره مختلف بودن این دو سندروم یا اینکه هر دو حالت‌های مختلف یک اختلال هستند، تردید وجود دارد. در هر دو مورد، علت قطعی وجود ندارد، امکان تشخیص با آزمایش نیست و دو بیماری از طریق علائم تشخیص داده می‌شوند. تفاوت بین این دو اختلال این است که علامت خستگی مفرط خستگی است اما علامت اصلی فیبرومیلاژیا درد است. علاوه بر آن، خستگی مفرط بیشتر شبیه بیماری‌هایی مانند آنفولانزا است.
علائم مشترک خستگی مفرط و فیبرومیلاژیا
- خستگی
- درد مزمن در همه‌جای بدن
- عدم رفع خستگی با خواب
- اختلال شناختی
- سرگیجه و اختلال در هماهنگی
در عین اینکه در هر دو اختلال درد وجود دارد، در فیبرومیلاژیا چندین نوع درد و اختلال در خواب وجود دارد که در خستگی مفرط نیست. بررسی قسمت‌های بدن که دردناک هستند و پرسش از بیمار می‌تواند به تشخیص و تمایز این دو اختلال کمک کند. تشخیص خستگی مفرط با رد سایر اختلالات با علائم مشابه تشخیص داده می‌شود. در سال 2007 با تائید سازمان غذا و دارو پرگابالین به‌عنوان دارویی برای درمان فیبرومیلاژیا، درمان این دو اختلال تغییر کرد. پرگابالین دارویی ضد تشنج است که برای دردهای عصبی استفاده می‌شود. این سازمان استفاده از داروهای ضدافسردگی دولکستین (سیمبالتا) و میلناسیپران برای درمان اختلال فیبرومیلاژیا را نیز مجاز دانست. ممکن است این داروها در اختلال خستگی مفرط نیز تجویز شود اما صرفاً برای درمان افسردگی که در تداخل با این اختلال می‌گیرد نه به‌عنوان درمان خود اختلال.
درمان
درمان مخصوص هر فرد شامل رفع علائم و بهبود شرایط زندگی است. از تغییر سبک زندگی برای کنترل علائم خستگی، خستگی بعد از ورزش، اختلال خواب و گیجی استفاده می‌شود؛ زیرا اختلال خستگی مفرط می‌تواند موقعیتی بسیار استرس‌زا باشد و با استرس هم شرایط بدتر می‌شود. بعضی از افراد از مشاوره، گروه‌های حمایتی و روش‌های کاهش استرس استفاده می‌کنند. رژیم‌درمانی معمول می‌تواند شامل داروهای بدون نسخه یا تجویزشده برای کمک به درمان علائم خاص، انواع مکمل‌ها، سایر درمان‌های جایگزین یا مکمل و حمایت عاطفی باشد. بعضی از دکترها درمان رفتاری- شناختی و تمرین‌هایی ورزشی که به‌تدریج سخت‌تر می‌شود را ترجیح می‌دهند اما این روش به علت خستگی بعد از ورزش موردبحث است. بعضی از پزشکان تغییر رژیم غذایی، یوگا و طب سوزنی توصیه می‌کنند. اکثر افراد مبتلابه این بیماری قبل از یافتن روش درمانی موفق، چندین گزینه درمانی را تجربه می‌کنند.
بیشتر بخوانید: با این 3 روش، انرژی‌تان را افزایش دهید
