نزدیک است خانه را ترک کنید که متوجه می‌شوید که کلیدهای ماشین را جا گذاشته‌اید. هر چه فکر می‌کنید به یاد نمی‌آورید که دیشب کلیدها را کجا گذاشته‌اید؛ و یا وارد اتاق می‌شوید و به یاد نمی‌آورید که برای انجام چه کاری به آنجا رفته. آیا هر یک از این موارد برای شما مکررا اتفاق می‌افتد؟ با بالا رفتن سن ضعیف شدن حافظه اجتناب‌ناپذیر است، اما اگر معمولاً چیزهایی را فراموش می‌کنید که ظرف چند ساعت گذشته اتفاق افتاده‌اند، احتمالاً دچار مشکل از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت شده‌اید. شاید اولین فکری که به ذهنتان خطور کند این باشد که حتماً این هم یکی از علائم آلزایمر است؛ اما واقعیت آن است که بسیاری از موارد از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت ربطی به آلزایمر ندارند. ادامه مطلب را دنبال کنید تا بیشتر با مشکل از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت، و دلایل و درمان‌های آن آشنا شوید.
از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت چیست؟
از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت مشکلی است که در آن فرد فراموش می‌کند که ظرف چند ساعت اخیر، چه چیزهایی دیده است، شنیده است و یا چه کارهایی انجام داده است. زمانی که مغز شما اطلاعات کوچکی که اخیراً به آن وارد شده است را پردازش و ذخیره‌سازی می‌کند، اصطلاحا گفته می‌شود که این اطلاعات به حافظه کوتاه‌مدت شما منتقل می‌شوند. با آن که ضعیف شدن یا از دست رفتن حافظه کوتاه‌مدت یکی از عوارض اجتناب‌ناپذیر بالا رفتن سن است، اما علل مختلف و عمیق‌تری هم می‌توانند به این مشکل دامن بزنند، از جمله زوال عقل، آسیب‌های مغزی و مشکلات مختلف در عملکردهای مغزی. پیش از آن که وارد جزئیات بیشتری شویم، اجازه بدهید اول تفاوت بین از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت و از دست دادن حافظه بلندمدت را بررسی کنیم.
از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت در برابر از دست دادن حافظه بلندمدت
از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت:
- فرد چیزهای اتفاقاتی را فراموش می‌کند که در چند ساعت گذشته اتفاق افتاده‌اند، مثل این که برای صبحانه چه چیزی خورده است و یا دیشب چه فیلمی را تماشا کرده است.
- بخشی از روال طبیعی بالا رفتن سن است.
- می‌تواند به علت مشکلات ناشی از بیماری‌های حادتر مغزی مانند آلزایمر باشد.
- اصلی‌ترین علامت آن فراموش کردن اتفاقات و وقایع اخیر است.
از دست دادن حافظه بلندمدت:
- در این مورد فرد قادر نیست که زمانی که به آن‌ها نیاز دارد، خاطراتش را بازیابی کند. این خاطرات ممکن است مربوط به هفته‌ها، ماه‌ها و یا حتی سال‌ها پیش باشند.
- درست مانند از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت، از دست دادن حافظه بلندمدت هم در بسیاری از موارد بخشی از روند طبیعی بالا رفتن سن است.
- در این مورد هم از دست دادن حافظه بلندمدت می‌تواند یکی از علائم بیماری‌های زیربنایی مغزی مانند آلزایمر باشد.
- علامت اصلی آن این است که فرد درباره به یاد آوردن اتفاقاتی که در گذشته دور در زندگی‌اش رخ داده‌اند مشکل پیدا می‌کند.
عوامل مؤثر در از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت چه هستند؟
دلایل احتمالی از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت عبارت‌اند از:
- بالا رفتن سن - این شایع‌ترین دلیل از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت در افراد مسن است.
- تومورهای مغزی
- خونریزی یا سکته مغزی
- جراحت مغزی ناشی از افتادن یا تصادف
- عفونت‌های نزدیک به مغز مانند آنسفالیتیس
- مشکلات روانی مانند افسردگی یا اضطراب
- سوءمصرف مواد مخدر
- استرس
- مصرف بعضی از داروهای خاص مانند استاتین‌ها
- بعضی از بیماری‌ها و شرایط خاص پزشکی مانند بیماری آلزایمر و زوال عقل.
علائم اصلی از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت چه هستند؟
برخی از علائم از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت عبارت‌اند از:
- پرسیدن سوالات تکراری.
- فراموش کردن اینکه وسایل‌تان را کجا گذاشته‌اید.
- فراموش کردن این که اخیراً در یک رویداد شرکت داشته‌اید.
- فراموش کردن چیزی که اخیراً دیده‌اید و یا خوانده‌اید.
چگونه باید از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت را آزمایش کرد؟
دکترتان به احتمال زیاد کارش را با سوال پرسیدن درباره علائمی که دارید شروع می‌کند. علاوه بر آن ممکن است بپرسد که چند وقت است که دچار این علائم شده‌اید و بخواهد چیزهایی هم در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید و سبک زندگی‌تان بداند. پس از آن احتمالاً یک معاینه کامل انجام می‌دهد و در صورت نیاز، یک آزمایش خون می‌نویسد تا متوجه شود آیا بیماری زمینه‌ای دیگری دارید یا خیر. احتمال دارد دکترتان برای آن که متوجه شود که آیا مشکل شما زمینه جسمانی دارد یا خیر، برای شما MRI یا سی تی اسکن تجویز کند تا از مغزتان تصویربرداری شود. سپس بر مبنای همه مشاهدات و جواب همه این آزمایش‌ها و اسکن‌ها، پزشکتان تشخیص اولیه می‌دهد که دلیل از دست رفتن حافظه کوتاه‌مدت شما چه چیزی است. پس از آن پزشک عمومی شما را به یک پزشک متخصص و باتجربه در این زمینه ارجاع می‌دهد. بهتر است برای آن که جلوی وخیم‌تر شدن شرایط‌تان را بگیرید، هر چه زودتر علت از دست رفتن حافظه کوتاه‌مدت‌تان را پیدا کنید.
خطرات از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت
در اغلب موارد خطراتی که از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت برای فرد ایجاد می‌کند، بیشتر به دلیل بیماری پس‌زمینه‌ای است که باعث از بین رفتن حافظه کوتاه‌مدت شده است، نه خود از دست دادن حافظه. با این حال اگر علائم از دست رفتن حافظه کوتاه‌مدت بسیار شدید شوند، ممکن است بر روی توانایی شما در رانندگی، مراقبت از خودتان، و انجام درمان‌های مورد نیاز هم تأثیر بگذارد. نتیجه آن که اگر فردی دچار اختلال از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت به شکل حادش شده باشد، نباید به هیچ عنوان او را تنها گذاشت، زیرا ممکن است بسته به شرایط، حتی خطرات جانی به همراه داشته باشد.
روش‌های درمانی خانگی برای کمک به درمان اختلال از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت
درمان‌های دارویی مختلفی وجود دارند که به برطرف شدن مشکل از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت کمک می‌کنند اما دکتر شما بر اساس دلیل زمینه‌ای که باعث ایجاد این مشکل شده است، برای شما دارو انتخاب و تجویز می‌کند. اگر عامل زمینه‌ساز از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت یک مشکل جدی مانند تومور مغزی یا خونریزی مغزی باشد، داروهایی نظیر داروهای شیمی‌درمانی، داروهای رقیق‌کننده خون و داروهای اختصاصی برای بازجذب لخته‌های خونی بیشترین کاربرد را خواهند داشت. در بعضی از موارد، کمبود در ماده غذایی خاصی باعث تحریک اختلال از بین رفتن حافظه کوتاه‌مدت می‌شود. در چنین مواردی با مصرف مناسب ماده غذایی مورد نظر، اثرات از دست رفتن حافظه کوتاه‌مدت کمتر شده و پس از مدتی کاملا از بین می‌روند. علاوه بر آن درمان‌های خوراکی مختلفی هم وجود دارند که به نظر می‌رسد به بهبود عملکردهای مغزی، از جمله بهبود اختلال از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت کمک کنند.
1. گیاه کهن‌دار یا جینگو
چیزی که به آن نیاز دارید:
- یک فنجان آب
- 1-2 قاشق چای‌خوری برگ چای جینکو بیلوبا
کاری که باید بکنید:
- یک یا دو قاشق چای‌خوری برگ چای جینکو بیلوبا را به یک فنجان آب اضافه کنید.
- آن را در یک قوری بریزید و اجازه بدهید به مدت پنج دقیقه بجوشد.
- اجاق گاز را خاموش کنید و بگذارید چای کمی خنک شود.
- چای را صاف کنید و آن را بنوشید.
هر چند وقت یک بار باید این کار را انجام دهید:
می‌توانید روزانه ۱-2 بار این کار را انجام دهید.
چرا این کار مؤثر است:
طبق مطالعه‌ای که در مجله Frontiers in Aging Neuroscience منتشر شده است، عصاره جینکو بیلوبا به منظور بهبود عملکرد شناختی و همچنین تخفیف علائم اختلال‌های خفیف شناختی و زوال عقل مفید تشخیص داده شده است. از این رو، ممکن است برای از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت مفید باشد.
۲. امگا ۳
چیزی که به آن نیاز دارید:
مکمل‌های امگا ۳
کاری که باید بکنید:
روزانه یک مکمل امگا ۳ مصرف کنید.
هر چند وقت یک بار باید این کار را انجام دهید:
می‌توانید به صورت روزانه از مکمل‌های امگا ۳ مصرف کنید.
چرا این کار مؤثر است:
مکمل‌های امگا 3 در مواردی مانند زوال عقل و اختلالات خفیف شناختی، اثرات محافظتی و پیشگیرانه دارند؛ بنابراین می‌توانند به بهبودی اثرات از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت در افراد مبتلا کمک کنند.
۳. ویتامین B12
چیزی که به آن نیاز دارید:
مکمل‌های ویتامین B12
کاری که باید بکنید:
روزانه یک مکمل ویتامین B12 مصرف کنید. حتماً برای داشتن دوز مناسب با پزشک مشورت کنید.
هر چند وقت یک بار باید این کار را انجام دهید:
می‌توانید این مکمل را برای مدت محدودی به صورت روزانه مصرف کنید.
چرا این کار مؤثر است:
کمبود ویتامین B12 اغلب با علائم کاهش حافظه در افراد مسن همراه است؛ بنابراین، مصرف مقدار مناسبی از این ویتامین می‌تواند به تقویت عملکردهای شناختی در افراد مبتلا کمک کند.
۴. زردچوبه
چیزی که به آن نیاز دارید:
- ۱ قاشق چای‌خوری پودر زردچوبه
- ۱ لیوان شیر داغ
کاری که باید بکنید:
- یک قاشق چای‌خوری پودر زردچوبه را به یک لیوان شیر داغ اضافه کرده و خوب هم بزنید.
- مخلوط را بنوشید.
هر چند وقت یک بار باید این کار را انجام دهید:
می‌توانید هر شب یک لیوان از این نوشیدنی ترکیبی را بنوشید.
چرا این کار مؤثر است:
ماده اصلی فعال زردچوبه، کورکومین است. کورکومین می‌تواند به کاهش یا از بین بردن کامل علائم اختلال در حافظه کمک کند. از این رو، این روش درمانی گزینه بسیار خوبی برای درمان ضعف حافظه کوتاه‌مدت است.
روش جلوگیری از اختلال از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت
- به اندازه کافی بخوابید.
- به طور منظم ورزش کنید.
- معما را حل کنید و فعالیت‌های دیگری انجام دهید که مغز شما را به چالش می‌کشند.
- با مرتب کردن خانه، عوامل حواس پرتی‌تان را کاهش دهید.
- یک لیست کارهایی که باید انجام دهید تهیه کنید.
اغلب اوقات، از بین رفتن حافظه کوتاه‌مدت بخشی از روند طبیعی بالا رفتن سن و بسیار رایج است. این امر معمولاً باعث ایجاد مشکلات جدی برای فرد مبتلا نمی‌شود، زیرا در توانایی عملکرد مستقل این افراد، اختلالی ایجاد نمی‌کند. با این حال، اگر از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت شما ناشی از یک مشکل زیربنایی پزشکی است، توصیه می‌شود هر چه سریع‌تر روند درمان اساسی خود را شروع کنید تا نتیجه مناسبی بگیرید. اگر احساس می‌کنید این شرایط زندگی روزمره شما را مختل می‌کند، برای مشورت با پزشک مکث نکنید.
پاسخ‌های کارشناسان به سوالات خوانندگان
1. چگونه به کسی که حافظه کوتاه‌مدتش را از دست داده است، کمک کنیم؟
می‌توانید با انجام کارهای زیر به فردی که دچار اختلال در حافظه کوتاه شده است، کمک کنید:
- انعطاف پذیر و صبور باشید.
- به فرد آسیب‌دیده کمک کنید تا با خورد کردن فعالیت‌های جدید در مراحل ساده‌تر، جزئیات را به خاطر بسپارد.
- به جای پرسیدن سوال، بیشتر از ارائه نشانه‌های کلامی استفاده کنید.
- برای فرد مبتلا یک روتین ثابت ایجاد کنید.
- مطالب مهم را روی کاغذ بنویسید.
- فرد مبتلا را تنها نگذارید.
2. آیا مشکل دایمی حافظه به معنای بیماری آلزایمر است؟
خیر، داشتن مشکل دایمی حافظه بدان معنی نیست که فرد مبتلا به آلزایمر است. پیری، برخی دیگر از مشکلات زیربنایی در زمینه سلامت، مشکلات شناختی یا زوال عقل نیز می‌توانند مشکلات حافظه را ایجاد کنند.
3. آیا اختلال حافظه کوتاه‌مدت جدی است؟
در بیشتر موارد، از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت نتیجه بالا رفتن سن است و بنابراین چندان جدی به شمار نمی‌رود؛ اما اگر علت بروز علائم، مشکلات زیربنایی دیگری مانند زوال عقل یا صدمه به مغز باشد، در صورت عدم درمان به موقع، ممکن است منجر به عوارض بعدی شود.
4. آیا استرس و اضطراب می‌توانند باعث ایجاد فراموشی شوند؟
بله، اختلالات روانی مانند استرس، افسردگی و اضطراب می‌توانند باعث فراموشی، مشکل در تمرکز، سردرگمی و سایر مشکلات شناختی شوند.
چه موقع باید برای از بین رفتن حافظه کوتاه‌مدت به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر پیشرفت از دست رفتن حافظه کوتاه‌مدت شما را نگران کرده، به پزشک مراجعه کنید. به خصوص اگر عوارض این مشکل در زندگی روزمره شما مشکلاتی ایجاد کرده و یا اگر علائم از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت‌تان همراه با علائم دیگری است که می‌توانند نشانه بیماری‌های زیربنایی دیگری باشند، بدون فوت وقت به پزشکتان مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: چای نعناع اکسیری شفابخش: ۱۲ مزیت + طرز تهیه
