عوارض جانبی کافئین زمانی آشکار می‌شود که مصرف آن از کنترل شما خارج شود. بله، خواص محرکی دارد، اما بسیاری از مطالعات نشان می‌دهند که مصرف بی‌رویه‌ی قهوه ممکن است باعث اختلال در خواب و ایجاد اضطراب در برخی افراد شود.
نگران‌کننده‌تر این است که کافئین اعتیادآور است و گاهی اوقات ممکن است عوارض جانبی داشته‌باشد، حتی اگر در دوزهای مطمئن‌تر مصرف شود. این مقاله توضیح می‌دهد که مصرف بیش از حد کافئین چگونه می‌تواند تأثیر منفی بر بدن شما بگذارد.
کافئین چیست؟
کافئین به عنوان یک تقویت کننده‌ی فوری انرژی شناخته شده‌است. به افراد در مبارزه با خواب آلودگی کمک می‌کند. با این حال، بحث‌های زیادی پیرامون دوز و اثربخشی آن وجود دارد.
کافئین با نام علمی متیل تئوبرومین یک آلکالوئید است. این ماده طبیعی در بسیاری از گیاهان از جمله دانه‌های قهوه، چای، آجیل کولا و غلاف کاکائو یافت می‌شود. این آلکالوئید بخش مهمی از پلت فرم تجاری است و شکل دست ساز آن به طور گسترده در تولید داروهای داروخانه، نوشیدنی‌ها، شکلات‌ها و دمنوش‌های قهوه استفاده می‌شود.
طبق مطالعات انجام شده، کافئین پرمصرف‌ترین محرک روانی در جهان است.
کافئین چگونه بر بدن ما تأثیر می‌گذارد؟
از آنجایی که کافئین محلول در آب است، به راحتی در بدن ما جذب می‌شود. در کمترین زمان به جریان خون ما می‌رسد، از معده تا مغز شروع می‌شود.
ماهیت اعتیادآور آن باعث می‌شود کافئین یک خطر بزرگ به خصوص در میان نوجوانان و بزرگسالان باشد. عوارض جانبی کافئین شامل:
- کم آبی
- تولید بیش از حد ادرار
- اختلالات معده
- حالت تهوع
- افزایش فشار خون
- افسردگی
- بی‌قراری
- افزایش ضربان قلب
- چاقی، افزایش وزن بدن
- تب
عوارض جانبی مصرف زیاد کافئین
1.ممکن است باعث ایجاد حملات اضطرابی شود
مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند منجر به یک مورد جدی از اضطراب شود. مطالعات انجام شده بر روی کودکان دبیرستانی نشان داد که مصرف زیاد کافئین می‌تواند با احساس اضطراب و استرس مرتبط باشد.
فرد مبتلا به اضطراب، حتی در شرایط عادی، عصبی و بی قراری را تجربه می‌کند. کافئین چنین شرایطی را بدتر می‌کند. بنابراین، در صورت تجربه این علائم باید بسیار محتاط بود.
روش پیشگیری:
افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی باید قبل از انتخاب کافئین با پزشک خود مشورت کنند. این ممکن است احتمال تداخلات دارویی را رد کند.
2. ممکن است باعث اختلالات معده شود
اسیدهای موجود در کافئین معده را برای تولید اسید بیشتر تحریک می‌کند. به نظر می‌رسد کافئین (قهوه) باعث افزایش رفلاکس معده به مری می‌شود. شواهد حکایتی نشان می‌دهد که کافئین بیش از حد ممکن است منجر به اختلالات معده مانند حالت تهوع، گرفتگی عضلات، اسهال و نفخ شود.
روش پیشگیری:
اگر معده ضعیفی دارید، دوز روزانه کافئین خود را به دو فنجان (حداکثر) محدود کنید.
3. ممکن است باعث بی‌خوابی شود
بی‌خوابی یک اختلال خواب است که در آن فرد به سختی به خواب می‌رود یا از خواب بیدار می‌شود. این یک علامت رایج در میان کسانی است که کافئین زیادی مصرف می‌کنند که با سایر مشکلات فیزیکی مانند افزایش خستگی و سردرد همراه است.
چنین افرادی اگر بخواهند کافئین را کنار بگذارند دچار بی‌خوابی و تحریک پذیری می‌شوند.
روش پیشگیری:
ساده‌ترین راه برای مقابله با بی‌خوابی، پرهیز از مصرف کافئین قبل از رفتن به رخت‌خواب است. کاهش تعداد مصرف فنجان قهوه در روز نیز می‌تواند کمک کننده‌باشد.
4. ممکن است باعث سقط جنین شود
زنان باردار باید در مصرف کافئین بسیار محتاط باشند زیرا مصرف بیش از حد آن ممکن است منجر به سقط جنین و سایر عوارض قبل از زایمان شود.
کافئین محلول در آب است و به راحتی از طریق جریان خون از جفت عبور می‌کند. از آنجایی که یک محرک است، می‌تواند باعث افزایش سریع ضربان قلب و متابولیسم جنین شود. یکی از عوارض مصرف بیش از حد کافئین شامل تأخیر در رشد جنین است
مادران شیرده نباید بیش از دو فنجان قهوه در روز مصرف کنند زیرا به طور مستقیم روی کودک تأثیر می‌گذارد و باعث تحریک پذیری فیزیکی می‌شود. همچنین ممکن است بر وضعیت آهن در بدن نوزاد تأثیر بگذارد.
روش پیشگیری:
قبل از اینکه تصمیم به مصرف منظم کافئین بگیرید، با پزشک خانواده‌ی خود مشورت کنید. تحت هیچ شرایطی، مادران بالقوه نباید بیش از 200 میلیگرم کافئین در روز مصرف کنند.
5. ممکن است سطح فشار خون را افزایش دهد
افرادی که فشار خون بالا دارند باید مراقب میزان کافئین مصرفی روزانه‌ی خود باشند.
شناخته شده‌است که کافئین فشار خون شما را برای مدت کوتاهی افزایش می‌دهد. در حالی که کافئین هیچ اثر طولانی مدتی ندارد، برخی معتقدند ممکن است در افرادی که ریتم قلب نامنظم دارند، شرایط را بدتر کند. از سوی دیگر، برخی مطالعات بیان می‌کنند که مصرف قهوه با فشار خون بالا ارتباطی ندارد. از این رو، تحقیقات بیشتری برای ایجاد این ارتباط مورد نیاز است.
کافئین همچنین با حمله‌ی قلبی در بزرگسالان و جوانان مرتبط است. طبق یک مطالعه، بزرگسالان و جوانان مبتلا به فشار خون خفیف که بیش از چهار فنجان قهوه در روز مصرف می‌کنند، چهار برابر بیشتر از افرادی که دو فنجان یا کمتر قهوه مصرف می‌کنند، در معرض حمله‌ی قلبی هستند.
روش پیشگیری:
اگر فشار خون بالا یا مشکلات قلبی عروقی دارید، بهتر است قبل از قرار دادن کافئین در برنامه‌ی روزانه خود، نظر پزشک خود را جویا شوید.
6. ممکن است باعث مشکلات قاعدگی شود
در حالی که یک فنجان قهوه‌ی داغ در آن روزها احساس خوبی دارد، مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند چرخه‌ی قاعدگی شما را مختل کند. می‌تواند باعث تاخیر در چرخه‌ی پریودی، جریان خون بیش از حد و گرفتگی طولانی مدت شود.
کافئین همچنین شانس وازوموتور را در زنان یائسه افزایش می‌دهد.
طبق مطالعه‌ی منتشر شده در مجله انجمن یائسگی آمریکای شمالی، زنان یائسه که به کافئین وابسته هستند، شانس بیشتری برای نشان دادن علائم وازوموتور دارند.
روش پیشگیری:
مقدار مصرف کافئین کلید حل مشکل است. شما همیشه باید آنچه را که مصرف می‌کنید اندازه بگیرید، چه کافئین چه خوراکی دیگری باشد. مشاوره با پزشک نیز گام مهمی است، به خصوص اگر مشکلات قاعدگی دارید.
7. ممکن است خطر بی‌اختیاری ادرار را افزایش دهد
کافئین احتمال بی‌اختیاری ادرار را در زنان افزایش می‌دهد. این یک اختلال مثانه است که در آن فرد کنترل مثانه را از دست می‌دهد. هنگامی که فرد می‌خندد، سرفه می‌کند یا عطسه می‌کند، باعث نشت ناگهانی ادرار می‌شود.
روش پیشگیری:
از مصرف بیش از دو فنجان کافئین در روز خودداری کنید.
8. ممکن است باعث افزایش وزن شود
کافئین ممکن است باعث استرس شود. مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که استرس می‌تواند منجر به چاقی شود. با این حال، هیچ تحقیق مستقیمی مبنی بر اینکه کافئین می‌تواند منجر به افزایش وزن و چاقی طولانی مدت شود، وجود ندارد.
برخی بر این باورند که کافئین سطح هورمون‌های استرس را افزایش می‌دهد که منجر به افزایش گرسنگی می‌شود. اگرچه این با تحقیقات ثابت نشده‌است.
روش پیشگیری:
مصرف قهوه خوب است اما تبدیل آن به یک عادت روزانه می‌تواند باعث افزایش وزن شما شود. به این نکته توجه کنید که بیش از دو یا سه فنجان کافئین در روز مصرف نکنید که شامل قهوه، کولا، شکلات و چای می‌شود.
9. ممکن است باعث توهم شود
درست است که کافئین می‌تواند انرژی شما را بالا ببرد. اما اگر زیاده روی کنید، ممکن است دچار سردرگمی و توهم شوید. این اثرات در کسانی که بیش از هفت فنجان قهوه (بیش از 300 میلی گرم کافئین در روز) مصرف می‌کردند، بارزتر بود. این امر در برخی موارد حتی منجر به مرگ بر اثر تشنج نیز شده‌است.
روش پیشگیری:
اگر احساس می‌کنید به کافئین معتاد شده‌اید، مصرف روزانه‌ی خود را به آرامی کاهش دهید.
10. ممکن است احتمال پوکی استخوان را افزایش دهد
مصرف کافئین در مقادیر زیاد نیز ممکن است خطر پوکی استخوان را افزایش دهد. این اثر در زنان مسن که عملکرد کلسیم آن‌ها قبلاً مختل شده بود صادق است. این در جذب کلسیم اختلال ایجاد می‌کند و در نتیجه نازک شدن استخوان (پوکی استخوان) به خصوص در زنان مسن‌تر که دریافت کلسیم آن‌ها کمتر از مقدار توصیه شده‌است می‌شود.
مصرف بیش از حد کافئین همچنین ممکن است باعث درد عضلات و انقباضات شود، اگرچه تحقیقات بیشتری برای درک این جنبه مورد نیاز است.
روش پیشگیری:
اگر کمبود کلسیم دارید از کافئین خودداری کنید، زیرا ممکن است وضعیت شما را بدتر کند.
11. ممکن است با تولید استروژن تداخل داشته‌باشد
شناخته شده‌است که کافئین با تولید استروژن و متابولیسم تداخل دارد. در حالی که تولید استروژن را در آسیایی‌ها افزایش داد، در زنان سفیدپوست سطح آن را کاهش می‌دهد.
برخی بر این باورند که کافئین می‌تواند شانس باردار شدن زنان را کاهش دهد (هرچه وابستگی به کافئین بیشتر باشد، خطر بیشتر است)، اگرچه این موضوع ثابت نشده‌است.
همچنین اعتقاد بر این است که کافئین می‌تواند اثرات قوی داشته‌باشد که ممکن است بارداری را پیچیده کند. از آنجایی که تحقیقات انجام نشده‌است، پیشنهاد می‌کنیم زنانی که مشتاق باردار شدن هستند قبل از مصرف کافئین با پزشک خود مشورت کنند.
روش پیشگیری:
برای دوز توصیه شده ایمن کافئین با پزشک خود مشورت کنید.
12. می‌تواند احتمال کیست‌های بافت سینه را افزایش دهد
بر اساس یک مطالعه‌ی منتشر شده، زنانی که بیش از 500 میلیگرم کافئین در روز مصرف می‌کنند، دو برابر بیشتر از زنانی که 31 تا 250 میلیگرم کافئین مصرف می‌کنند، شانس ابتلا به کیست‌های بافت سینه را دارند.
روش پیشگیری:
مصرف کافئین خود را محدود کنید.
13. ممکن است برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 خوب نباشد
اگر دیابت نوع 2 دارید، ممکن است بخواهید مصرف کافئین خود را محدود کنید. ممکن است متابولیسم گلوکز را مختل کند و خطر عوارض دیابت را افزایش دهد.
روش پیشگیری:
با پزشک خود مشورت کنید و محدودیت روزانه کافئین خود را تعیین کنید.
14. می‌تواند تولید کلاژن در پوست را مهار کند
مشخص شد که کافئین تولید کلاژن را در پوست انسان کاهش می‌دهد.
روش پیشگیری:
با محدود کردن دوز کافئین خود به راحتی می‌توان از این مشکل جلوگیری کرد.
15. ممکن است بازیابی کم شنوایی را مختل کند
بر اساس مطالعه‌ای که بر روی خوکچه هندی انجام شد، کافئین ممکن است سرعت بهبودی کاهش شنوایی ناشی از سر و صدا را نیز به تاخیر بیندازد. اعتقاد بر این است که همین ارتباط در انسان نیز مشاهده می‌شود.
روش پیشگیری:
راه حل ایده آل این است که بیش از 400 میلیگرم کافئین در روز مصرف نکنید.
16. ممکن است آکنه را تحریک کند
نوشیدن چندین فنجان قهوه در روز نیز می‌تواند باعث آکنه شود. کافئین با افزایش هورمون‌های استرس، که یکی از دلایل اصلی جوش‌هاست، سطح استرس بدن را افزایش می‌دهد. کافئین همچنین می‌تواند بدن شما را از تعادل خارج کند و باعث ایجاد استرس و در نهایت ایجاد جوش شود.
روش پیشگیری:
اگر پوست خود را دوست دارید و نسبت به جوش‌های آکنه کاملاً آسیب‌پذیر هستید، مصرف کافئین خود را محدود کنید.
17. ممکن است باعث آلرژی شود
آلرژی نسبت به کافئین بسیار نادر است، اما برخی از افراد ممکن است به آن حساسیت بیش از حد داشته‌باشند. این ممکن است علائم آلرژیک مانند بثورات، کهیر و درد ایجاد کند.
روش پیشگیری:
اگر چنین واکنش‌هایی را تجربه کردید، بهتر است کافئین را ترک کنید. در صورت تداوم مشکل از پزشک مشورت بگیرید.
برخی از عوارض جانبی می‌تواند بسیار ناراحت کننده باشد. اما آیا این بدان معناست که شما باید کاملاً از کافئین پرهیز کنید؟ خوب، انجام این کار خیلی زود ممکن است منجر به ترک کافئین شود، به خصوص اگر به مصرف منظم کافئین عادت دارید.
اما چرا ما به کافئین معتاد می‌شویم؟
کافئین یک داروی هوشمند است. این ماده آدنوزین را سرکوب می‌کند، یک ماده‌ی شیمیایی که توسط مغز تولید می‌شود و بدن ما را آرام می‌کند. این منجر به افزایش شدید انرژی در سیستم ما می‌شود. این به نوبه‌ی خود، مغز ما را مجبور می‌کند که برای تحریک همان واکنش، سطوح بیشتری از کافئین را درخواست کند. بنابراین، وابستگی به کافئین ایجاد می‌شود. این‌ها عوارض جانبی کافئین بر روی مغز است.
افرادی که سعی می‌کنند کافئین را ترک کنند، علائم ترک زیادی را تجربه می‌کنند. این علائم عموماً خفیف هستند اما برای کسانی که به شدت به کافئین عادت دارند نیز می‌تواند کشنده باشد.
علائم عمومی ترک کوتاه مدت عبارتند از:
- سردرد
- حالت تهوع
- تحریک پذیری
- استفراغ
- گیجی
- بی حالی
- درد عضلانی
- افسردگی
- عدم تمرکز
دوز توصیه شده کافئین
کافئین با طعم و اثرات عصب روانپزشکی، جایگاه برجسته‌ای در زندگی ما به خود اختصاص داده‌است. چه در شکلات باشد و چه در نوشیدنی صبحگاهی شما، اجتناب از آن تقریبا غیرممکن است. اما یک سوال مهم وجود دارد که باید در نظر بگیریم؛ چه مقدار کافئین بیش از حد است؟
کافئین یک دارو است. درست مانند سایر داروهای آلوپاتیک، کافئین نیز می‌تواند تأثیر متفاوتی بر افراد بگذارد. همیشه به یاد داشته‌باشید که هر شرایط پزشکی از قبل موجود می‌تواند بر اثرات منفی کافئین بیفزاید. بنابراین، دانستن وضعیت بدن، تاریخچه‌ی پزشکی و میزان مصرف روزانه مهم است. در واقع، نیمی از مشکلات مربوط به این دارو را می توان با توجه به مقدار مصرف روزانه کاهش داد.
حد ایمن برای کافئین چقدر است؟
یک بزرگسال سالم می‌تواند روزانه تا 400 میلیگرم (حدود 4 فنجان قهوه یا 10 قوطی نوشیدنی کافئین دار گازدار) کافئین بدون نگرانی از عوارض جانبی آن مصرف کند. با این حال، این حد بالا به شدت به وضعیت سلامت فعلی شما و سایر داروهایی که مصرف می‌کنید بستگی دارد.
کودکان زیر پنج سال باید از مصرف کافئین خودداری کنند. نوجوانان و جوانان نباید روزانه بیش از 100 میلیگرم کافئین مصرف کنند.
بیشتر بخوانید: 7 فواید روغن آفتابگردان و عوارض جانبی آن
