برخی از افراد هنگام دویدن یا بعد از انجام فعالیت‌های بدنی شدید سر درد می‌گیرند. این شرایط را سر درد ورزشی می‌نامند. دو نوع سر درد ورزشی وجود دارد: سر درد ورزشی اولیه، که به طور معمول بی‌ضرر و به راحتی قابل جبران است و سر درد ورزشی ثانویه، که ناشی از یک مشکل اساسی و بالقوه کشنده در مغز است. یادگیری نحوه تشخیص ماهیت سر درد ناشی از ورزشی و نحوه درمان آن می‌تواند به شما کمک کند تا احساس بهتری داشته باشید و روتین دویدن خود ادامه دهید.
بخش اول درمان سر درد ورزشی اولیه
1. علائم آن را تشخیص دهید
هنوز مشخص نشده که چرا برخی افراد دچار سر درد ورزشی اولیه می‌شوند اما بعضی دکترها بر این باورند که شاید این مسئله ارتباطی با رگ‌های خونی گشاد شده ناشی از فعالیت بدنی شدید داشته باشد. علائم رایج سر درد ورزشی اولیه عبارتند از:
- درد ضربان‌دار در یک یا دو طرف سر.
- سر دردهایی که در طی یک فعالیت شدید یا بلافاصله پس از آن شروع می‌شوند.
- علائم آن می‌تواند از 5 دقیقه تا 48 ساعت ادامه داشته باشد.
بیشتر بخوانید: درمان سردرد با رایحه درمانی (آروماتراپی)
2. سر درد ورزشی اولیه را درمان کنید
تعدادی داروی تجویز وجود دارد که می‌توانند به درمان سر درد ورزشی اولیه و علل آن کمک کند. برخی افراد که می‌دانند بعد از ورزش سر درد می‌گیرند، شاید بتوانند داروها را قبل از ورزش برنامه‌ریزی شده خود مصرف کنند. این در حالی است که شاید دیگر افرادی که دچار سر دردهای ورزشی نامنظم یا غیر قابل پیش بینی می‌شوند، نیاز به مصرف روزانه دارو داشته باشند. اگر فکر می‌کنید که برای درمان سر درد ورزشی اولیه خود نیاز به داروهای تجویز شده قوی دارید، با پزشک خود در این مورد صحبت کنید. داروهای رایج ممکن است شامل:
- ایندومتاسین: این داروی ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) معمولاً برای درمان درد و التهاب تجویز می‌شود. این دارو می‌تواند به درمان سر دردهای ورزشی اولیه متوسط تا شدید کمک کند. اگر پیش از این هم دارو ایندومتاسین مصرف می‌کردید، در مورد هر بیماری دیگری که دارید یا در سابقه خانوادگی شما وجود دارد، با پزشک خود صحبت کنید. داروهای ناسید (از جمله آسپرین) با افزایش خطر حمله قلبی یا سکته مغزی در ارتباط هستند.
- پروپرانولول: این داروی تجویزی فشار خون ممکن است به جلوگیری از سر دردهای ورزشی اولیه در برخی افراد کمک کند. پروپرانولول پاسخ بدن به تکانه‌های عصبی را تغییر می‌دهد که می‌تواند به کاهش درد همراه با مشکلاتی مانند سر درد ورزشی کمک کند.
- ناپروکسن: این داروی ناسید معمولاً برای درمان درد آرتروز استفاده می‌شود. شواهد نشان می‌دهد که این دارو در درمان سر درد برخی افراد تاثیرگذار بوده است. ناپروکسن به دو صورت نسخه‌ای و بدون نسخه در دسترس است. اگر از ناپروکسن استفاده می‌کنید، در مورد سایر بیماری‌هایی که خود یا خانوادتان آنها را تجربه کردید با پزشک صحبت کنید. ناسیدها (از جمله آسپرین) با افزایش خطر حمله قلبی یا سکته مغزی در ارتباط هستند.
- فنلزین: این داروی تجویز شده متعلق به گروه داروهای ضد افسردگی بازدارنده مونوآمین اکسیداز (MAOI) است. این دارو ممکن است به درمان علائم سر درد ورزشی در برخی افراد کمک کند.
- متیل ارگونوین: این داروی تجویز شده به طور معمول برای درمان خونریزی ناشی از زایمان استفاده می‌شود. برخی مطالعه‌ها پی بردند که داروی متیل ارگونوین می‌تواند در درمان سر درد ورزشی موثر باشد.
3. از بروز سر درد ورزشی در آینده جلوگیری کنید
برخی مطالعه‌ها دریافتند که گرم کردن اولیه بدن قبل از انجام فعالیت‌ها بدنی شدید ممکن است احتمال بروز سر درد ورزشی را کاهش دهد. البته هیچ راه قطعی وجود ندارد که افراد مستعد به گرفتن سر درد ورزشی را مطمئن سازد که سر درد ورزشی آنها بر نمی‌گردد اما پزشکان بر این باور هستند که شرایط محیطی و پزشکی خاصی ممکن است اشخاص را در خطر بیشتری برای تجربه کردن این نوع سر دردها به صورت مکرر قرار دهد. عوامل مرتبط با سر درد ورزشی اولیه عبارتند از:
- ورزش کردن در هوای گرم یا مرطوب.
- ورزش کردن در ارتفاعات بالا.
- داشتن سابقه خانوداگی میگرن یا سر دردهای مزمن.
- درمان سر درد ورزشی ثانویه
بخش دوم درمان سر درد ورزشی ثانویه
1. علائم آن را تشخیص دهید
علائم سر درد ورزشی ثانویه شبیه به سر درد ورزشی اولیه است اما شدیدتر. علاوه بر درد ضربان‌دار در یک یا دو طرف سر، اشخاصی که سر درد ورزشی ثانویه را تجربه می‌کنند، ممکن است علائم زیر را نیز داشته باشند:
- استفراغ
- گرفتگی گردن
- دو بینی
- از دست دادن هوشیاری
- ماندگاری علائم حداقل مدت 24 ساعت تا چندین روز متوالی
2. سر درد ورزشی ثانویه را درمان کنید
برخی از داروهایی که برای درمان سر درد ورزشی اولیه مصرف می‌شوند، ممکن است در تسکین علائم در برخی افراد دارای سر درد ورزشی ثانویه نیز کمک کننده باشند. هرچند طول دقیق درمان بسته به علت اصلی بروز سر درد دارد.
- اگر شما سر درد ناگهانی یا غیرمنتظره‌ای را تجربه کردید یا اگر سر دردهای شما بدون هیچ سابقه خاصی در این مورد شروع شدند با پزشک خود تماس بگیرید. اگر شما سر درد خود را به عنوان «بدترین سر درد» زندگیتان توصیف می‌کنید پس باید بلافاصله به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
3. عامل سر درد ورزشی ثانویه خود را پیدا کنید
چند مورد احتمالی وجود دارد که ممکن است عامل سر درد ورزشی ثانویه باشند. اگر فکر می‌کنید سر درد شما ممکن است از نوع ثانویه باشید، با پزشک خود در مورد علت علائم خود صحبت کنید. در ادامه تمام عواملی که ممکن است سر درد ثانویه را ایجاد کنند که مسائل بسیار مهم نیازمند به مراقب‌های پرشکی اورژانسی هستند، ذکر شده است.
- خونریزی بین مغز و غشاهای آن (خونریزی زیر عنکبوتیه)
- ناهنجاری عروق خونی در مغز یا نزدیک آن
- تومورها، هم بد خیم و هم خوش خیم
- انسدادی که مانع جریان مایعات مغزی نخاعی می‌شود
- وجود ناهنجاری‌ها در سر، گردن یا ستون فقرات
بخش سوم اقدامات پیشگیرانه
1. بدن خود را هیدراته نگه دارید
سطح ناکافی آب در بدن ممکن است فشار داخل عروق را کاهش دهد که می‌تواند میزان ورود خون به غشای اطراف مغز را محدود کند. این مسئله می‌تواند در برخی افراد عاملی برای بروز میگرن باشد. هر موقع که ورزش می‌کنید، سعی کنید هنگام ورزش کردن آب بنوشید یا حداقل مطمئن شوید که بلافصله بعد از ورزش یا دویدن با دوباره هیدراته کردن بدن خود به برگشت جریان خود به مغز کمک می‌کنید.
- میزان آبی که می‌نوشید بسته به میزان ورزش و میزانی که عرق کردید، می‌تواند متفاوت باشد. به عنوان قانونی کلی، هنگامی که بدن شما به اندازه کافی هیدراته است، ادرار شما باید شفاف یا تقریباً شفاف باشد. ادرار تیره نشانه‌ای از کم آبی بدن است.
- قبل از ورزش بدن خود را هیدراته نگهدارید تا از بی‌آب شدن بدن خود در طول ورزش جلوگیری کنید.
2. رژیم غذایی سالم خود را حفظ کنید
ثابت شده است که برخی عوامل تغذیه‌ای خاص باعث ایجاد سر درد و میگرن در برخی افراد می‌شود.
- به طور کلی، اگر مستعد سر درد یا میگرن هستید، بهتر است از مصرف الکل یا کافئین خودداری کنید.
- اگر مستعد سر درد میگرنی هستید از خوردن غذاهای فرآوری شده، تخمیر شده، ترش یا شور خودداری کنید زیرا این غذاها ممکن است در برخی اشخاص موجب سر درد شوند.
- اگر می‌دانید که مسعد به گرفتن سر درد ورزشی یا میگرن هستید، وعده‌های غذایی خود را حذف نکنید. مشاهده شده است که حذف کردن وعده‌های غذایی علت بروز سر درد در بعضی افراد است.
3. کاهش قند خون خود را مدیریت کنید
هیپوگلیسمی یا کاهش سطح قند خون، می‌تواند علت سر درد در برخی افراد باشد. اگر سطح قند خون پایینی دارید با بعد از دویدن سر درد می‌گیرید، سعی کنید با استفاده از کربوهیدارت‌های که در ادامه ذکر شده است، سطح قند خون خود را بالا بیاورید.
- میوه ها، از جمله سیب و موز
- آب نبات و شیرینی، در حد متوسط
- آب میوه
4. برای درمان سریع سر درد از داروهای ناسید مصرف کنید
برای تسکین سریع درد می‌توان از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) استفاده کرد. ناسیدها ماده‌ای شیمیایی را در بدن شما مسدود می‌کنند که می‌تواند باعث التهاب و درد شود. با این حال، سعی کنید این داروهای بدون نسخه را با معده خالی مصرف نکنید زیرا ممکن است باعث تحریک معده شوند. ناسیدهای معمول شامل:
- ایبوپروفن (موترین، ادویل، نورفن و غیره)
- استامینوفن (تیلنول)
- ناپروکسن (اَلو)
5. علائم سر درد ورزشی را درمان کنید
برخی از درمان‌های رایج میگرن ممکن است روشی تاثیرگذار در تسکین درد ناشی از سر درد ورزشی باشند.
- کمپرس سرد یا گرم را امتحان کنید. گذاشتن کمپرس سرد یا گرم روی سر یا گردن به صورت موثری سر درد را در برخی اشخاص درمان می‌کند.
- در اتاقی آرام و تاریک دراز بکشید.
- در برخی افراد ماساژ و مقادیر کمی از کافئین در درمان سر درد میگرنی تاثیرگذار است.
6. سر دردهای مکرر را درمان کنید
سر دردهای مکرر در بعضی از افراد اتفاق می افتد که به طور منظم از داروهای تجویز شده و بدون نسخه سر درد استفاده می‌کنند.
- تنها راه جلوگیری از بروز سر دردهای برگشتی محدود کردن استفاده از داروهای ضد درد است.
- سر درد پس از محدود کردن مصرف دارو قبل از بهبودی معمولاً بدتر می‌شوند.
- بستری شدن یا رفتار درمانی ممکن است برای آن دسته از کسانی لازم باشد که عکس‌العمل‌های شدید به قطع داروهای با مصرف طولانی مدت نشان می‌دهند.
- اگر به صورت مکرر در حال تجربه کردن سر درد هستید، از مصرف کافئین خودداری کنید. کافئین به عنوان عامل محرکی برای سر دردهای مکرر در برخی افراد شناخته شده است.
نکات
- قبل از ورزش با حرکت ورزشی بدن خود را گرم و بعد از ورزش بدن خود را سرد کنید.
- به بدن خود اجازه دهید تا قبل از انجام فعالیت‌های بدنی شدید به ارتفاعات بالا عادت کند.
- برای جلوگیری از بروز سر درد قبل، در طول و بعد از ورزش بدن خود را هیدراته نگه دارید.
هشدار
- اگر گرفتن سر درد بعد از ورزش یا دویدن ادامه یافت یا اگر سر دردهای ناگهانی در طول یا بعد از ورزش تجربه می‌کنید، از دکتر خود نوبت بگیرید. این سر دردها ممکن است نشانه از داشتن مشکلی اساسی و جدی در بدن شما باشد.
- باز هم تاکید می‌کنیم، اگر سر درد شما آنقدر شدید است که آن را به عنوان بدترین سر درد زندگی خود توصیف می‌کنید، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. سر درد شدید و ناگهانی معمولاً نشان دهنده یک وضعیت پزشکی جدی‌تر یا اضطراری مانند خونریزی زیر عنکبوتیه است.
بیشتر بخوانید: آیا خستگی مزمن، سندرم محسوب می‌شود؟
