روش‌های مختلف و متعددی برای درمان آکنه وجود دارند و به نظر می‌رسد که هر روز، روشی به روش‌های قبلی اضافه می‌شود. برچسب‌ها، شستشودهنده‌ها، لایه‌بردارها، قرص‌ها، و هنوز هم آکنه‌ها سرجای‌شان هستند. هنوز هم هر کسی که یک بار در زندگی‌اش به نوع حاد و آزاردهنده آکنه دچار شده باشد (منظورم جوش‌های پراکنده یکی آنجا و یکی آنجا درصورت نیست) به شما خواهد گفت که گاهی هیچ یک از این روش‌های درمانی عمل نمی‌کنند و آکنه را از بین نمی‌برند. اغلب اوقات حتی درمان‌های دارویی و تخصصی هم بر روی آکنه تاثیری ندارند و در چنین مواردی متخصصین پوست سعی می‌کنند که مشکل را از درون بدن حل کنند، و اینجا است که خوردن داروها وارد بازی می‌شود. انواع مختلفی از درمان‌های دارویی برای پوست وجود دارند، از درمان‌های هورمونی گرفته تا آنتی‌بیوتیک‌ها. در این بین شناخته‌شده‌ترین و محبوب‌ترین داروی خوراکی، داکسی سایکلین است که در موارد بسیاری موثر واقع می‌شود. در ادامه، متخصص پوست شهر نیویورک سیتی جاشوآ زیچنر و متخصص پوست شهر شیکاگو جوردن کارکویل توضیح می‌دهند که چرا چنین است، داکسی سایکلین چطور عمل می‌کند و این که قبل از مصرف این دارو، دقیقا چه چیزهایی را باید بدانید.
داکسی سایکلین چیست؟
زیچنر توضیح می‌دهد که «داکسی سایکلین یک آنتی‌بیوتیک از خانواده تتراسایکلین‌ها است که برای درمان عفونت‌های باکتریال مختلف، و نیز در درمان بعضی از انواع آکنه مورد استفاده قرار می‌گیرد.» عبارت بعضی از انواع آکنه در اینجا حائز اهمیت است، زیرا این آنتی‌بیوتیک، و در واقع هیچ نوع آنتی‌بیوتیک خوراکی دیگری هم، در درمان بعضی از انواع آکنه و یا جوش‌های سرسیاه موثر نیستند. او اضافه می‌کند داکسی سایکلین فقط برای درمان آکنه‌های التهابی استفاده می‌شود، به عبارت دیگر، آکنه‌های گسترده عفونی قرمز. این آنتی‌بیوتیک به خصوص برای کسانی موثر است که آکنه را به صورت گسترده در پوست بدن‌شان دارند -مثلاً روی سینه، پشت و کمرشان- بیمارانی که به درمان‌های پوستی تنها جواب نمی‌دهند.
مکانیسم عمل داکسی سایکلین در برابر آکنه هم مانند بقیه آنتی‌بیوتیک‌های خانواده‌ی تتراسایکلین است. دکتر کارکویل می‌گوید «اینکه گفته می‌شود داکسی‌سایکلین محبوب‌ترین و پرکاربردترین آنتی‌بیوتیک در درمان آکنه است، بیشتر به دلیل اثرات جانبی کم آن در درمان آکنه‌های التهابی است.» دکتر زیچنر هم موافق است: «داروی موثری است که ده‌ها سال است در درمان التهابات پوستی از آن استفاده می‌شود و ثابت شده است که اثرات جانبی کمی دارد». به هر حال داکسی سایکلین نام عمومی این دارو است و در برندهای مختلف با نام‌های مختلفی ارائه می‌شود، از جمله ویبرامایسین، مانداکس، آتریوداکس، دوریاکس و چند نام دیگر.
داکسی سایکلین چطور در برابر آکنه عمل می‌کند؟
خوب حالا این دارو دقیقا چطور به مبارزه با جوش کمک می‌کند؟ دکتر زیچنر می‌گوید «داکسی سایکلین به دو طریق مستقیم و غیرمستقیم با آکنه مبارزه می‌کند.» کم کردن میزان باکتری‌های ایجادکننده آکنه: دکتر زیچنر توضیح می‌دهد: «این دارو مستقیماً باعث می‌شود تعداد باکتری‌های ایجادکننده آکنه بر روی پوست کم شود. این دارو هم مانند بقیه داروهای خانواده تتراسایکلین، با ایجاد اختلال در سنتز پروتئین باکتری‌ها، جلوی تکثیر آنها را می‌گیرد. دکتر کارکویل هم اشاره می‌کند مزیت دیگر این دارو آن است که پایین آمدن سطح باکتریایی پوست باعث کم شدن التهابات پوستی می‌شود. تاثیر بر روی سیستم ایمنی: داکسی سایکلین همچنین از طریق تاثیرش بر روی سیستم ایمنی بدن اثر مستقیم‌تری هم بر روی التهابات پوستی دارد (اما می‌ارزد اشاره کنیم که طبق تحقیقی که در سال ۲۰۰۷ انجام شده است، این تنها اثر داکسی‌سایکلین به تنهایی نیست، بلکه همه آنتی‌بیوتیک‌های خانواده تتراسایکلین‌ها چنین اثر مشابهی بر روی سیستم ایمنی بدن دارند). دکتر کارکویل توضیح می‌دهد این دارو جلوی رسیدن سلول‌های خونی، آنزیم‌ها و پیام‌رسان‌هایی که در پوست التهاب ایجاد می‌کنند را می‌گیرد. دکتر زیچنر اضافه می‌کند به دلیل همین مزیت جانبی داکسی‌سایکلین است که پس از مصرف این دارو قرمزی و التهاب جوش‌های پوستی کاهش پیدا می‌کنند.
چطور از داکسی سایکلین استفاده کنیم؟
برای استفاده از این دارو پیش از هر چیز باید با متخصص پوست‌تان مشورت کنید. بی‌اندازه مهم است که این دارو تحت نظر متخصص پوست مصرف شود، زیرا در صورت مصرف خودسرانه می‌تواند عوارض جانبی بسیار جدی‌یی به همراه داشته باشد (ادامه مطلب را ببینید). دکتر زیچنر می‌گوید: «دوز مصرفی و طول دوره درمان در هر مریض با مریض دیگر متفاوت است. معمولاً می‌توانید انتظار داشته باشید که دوره مصرف بین ۶ تا ۸ هفته طول بکشد. دوز استاندارد مصرف هم بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم است که روزانه یک یا دو مرتبه مصرف می‌شود.» مصرف داکسی سایکلین می‌تواند منجر به عوارض جانبی شدیدی بر روی دستگاه گوارش شود. هر دو متخصصی که با آنها صحبت کردیم اکیداً توصیه می‌کردند که قرص داکسی سایکلین حتما همراه با یک لیوان پر آب مصرف شود. همچنین توجه داشته باشید که برای جلوگیری از ایجاد سوزش سر دل، حداقل نیم ساعت الی یک ساعت پس از مصرف قرص دراز نکشید. مصرف قرص داکسی سایکلین برای افراد باردار و مادران شیرده، و همچنین کسانی که به خانواده تتراسایکلین حساسیت دارند، ممنوع است.
دکتر زیچنر همچنین توصیه می‌کند که با متخصص پوست‌تان درباره ترکیب کردن مصرف داکسی سایکلین خوراکی با محصولی حاوی بنزولین پروکساید مشورت کنید، ماده دیگری که آن هم بر روی آکنه‌ها اثر آنتی‌باکتریال دارد. دکتر کارکویل هم تایید می کند که این کار باعث می‌شود مقاومت باکتریایی کاهش یابد. به یاد داشته باشید که درمان شما قرار نیست برای مدت طولانی ادامه داشته باشد. دکتر کارکویل هشدار می‌دهد با وجود آن که انتظار داریم اثر مصرف دارو را ظرف چند هفته بر روی آکنه‌های‌تان مشاهده کنید، اما کل دوره درمان نباید بیش از ۳ الی ۴ ماه طول بکشد و باید در اولین فرصت مصرف دارو را قطع کرد. این قانون مصرف هر نوع آنتی‌بیوتیک خوراکی است که دلیل اصلی اش آن است که با طولانی شدن دوره مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، ریسک مقاومت دارویی باکتری‌ها بالا می‌رود. باید طبق نظر پزشک متخصص، مصرف دارو را زمانی قطع کرد که به نظر برسد پس از قطع مصرف، اثرات درمانی آن همچنان پابرجا می‌مانند. دکتر زیچنر می‌گوید در غیر این صورت احتمالاً پزشک متخصص‌تان درمان جایگزین دیگری را تجویز می‌کند مانند هورمون‌درمانی و یا داروی سنگینی به نام ایزوتریتینویین.
اثرات جانبی احتمالی
تا اینجا به سوزش سر دل اشاره کردیم که بزرگترین اثر جانبی بالقوه مصرف داکسی سایکلین است. دکتر زیچنر می‌گوید مصرف داکسی سایکلین باعث ایجاد التهاب مری و در موارد حاد باعث ایجاد زخم مری می‌شود. دکتر کارکویل هم اضافه می‌کند تهوع و استفراغ و نیز، افزایش حساسیت به نور خورشید هم از عوارض جانبی این دارو هستند، بنابراین در زمان مصرف این دارو توجه ویژه‌ای به استفاده از کرم‌های ضدآفتاب داشته باشید. وی همچنین می‌گوید مطابق با یک تحقیق منتشر شده در ژورنال رسمی آمریکایی آکادمی تخصصی پوست، اثبات شده است که هر دو داروی داکسی سایکلین و ماینوسایکلین برای درمان آکنه‌ها مفید هستند و اثرات جانبی داکسی سایکلین کمتر است. وی توضیح می‌دهد که با وجود آن که به نظر می‌رسد که اثرات حساسیت‌های گوارشی در زمان مصرف ماینوسایکلین کمتر باشد، اما ماینوسایکلین باعث ایجاد واکنش‌های حساسیتی شدید و زنگ زدن گوش‌ها می‌شود که داکسی سایکلین هیچ یک از این عوارض جانبی را ندارد. به عبارت دیگر، علی رغم لیست طولانی عوارض جانبی احتمالی، هنوز هم در پایان کار داکسی سایکلین یک داروی موثر و نسبتاً ایمن برای درمان آکنه محسوب می‌شود.
بیشتر بخوانید: هر آنچه که باید درباره آکنه بدانید!
