آنمی فقر آهن، نوعی کم خونی است که در آن خون فاقد گلبول قرمز به اندازه کافی است. گلبول‌های قرمز خون، اکسیژن را به بافت‌های بدن منتقل می‌کنند. همانطور که از نامش پیداست، آنمی فقر آهن ناشی از کمبود آهن است. بدون آهن کافی، بدن شما نمی‌تواند ماده‌ای را به اندازه مورد نیاز در گلبول‌های قرمز خون تولید کند و آن‌ها را قادر به حمل اکسیژن (هموگلوبین) کند. در نتیجه آنمی فقر آهن می‌تواند شما را خسته کند و نفس کشیدن را برایتان سخت کند. معمولاً با مکمل آهن می‌توانید آنمی فقر آهن را برطرف کنید. اگر پزشک شما مشکوک باشد که از داخل خونریزی کرده‌اید، آزمایش و یا درمان‌های اضافی برای آنمی فقر آهن را به شما پیشنهاد می‌کند.
علائم کم خونی
در ابتدا، آنمی فقر آهن می‌تواند آنقدر خفیف باشد که به نظر نرسد. اما وقتی بدن دچار کمبود آهن و کم خونی می‌شود، علائم و نشانه‌های آن شدت می‌یابد. علائم و نشانه‌های آنمی فقر آهن شامل موارد زیر است:
- خستگی شدید
- ضعف
- رنگ پریدگی پوست
- درد قفسه سینه، ضربان سریع قلب یا تنگی نفس
- سردرد، سرگیجه یا ضعف
- دست و پاهای سرد
- التهاب یا درد زبان
- ناخن‌های شکننده
- ویار غیرمعمول به مواد غیر مغذی مانند یخ، خاک یا نشاسته
- اشتهای ضعیف، به ویژه در نوزادان و کودکانی که آنمی فقر آهن دارند
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید
اگر علائم و نشانه‌هایی آنمی فقر آهن در شما یا فرزندتان مشهود است، به پزشک مراجعه کنید. از مصرف خودسرانه مکمل‌های آهن، بدون مشورت با پزشک اجتناب کنید. مصرف بیش از حد آهن می‌تواند خطرناک باشد، زیرا تجمع بیش از حد آهن می‌تواند به کبد شما آسیب برساند و عوارض دیگری را برایتان ایجاد کند.
علل کم خونی
کم خونی ناشی از فقر آهن هنگامی رخ می‌دهد که بدن شما آهن کافی برای تولید هموگلوبین نداشته باشد. هموگلوبین، بخشی از گلبول‌های قرمز خون است که رنگ قرمز خود را به خون می‌دهد و گلبول‌های قرمز را قادر می‌سازد که خون اکسیژن‌دار را در سراسر بدن حمل کنند. اگر شما به اندازه کافی آهن مصرف نمی‌کنید و یا آهن زیادی را از دست می‌دهید، بدن نمی‌تواند به اندازه کافی هموگلوبین تولید کند و در نهایت آنمی فقر آهن ایجاد می‌شود. علل کم خونی فقر آهن شامل موارد زیر است:
- فقدان خون: خون، در سلول‌های قرمز حاوی آهن است. بنابراین اگر خونی از دست بدهید، آهن نیز از دست خواهید داد. خانم‌هایی که دوره قاعدگی سنگینی دارند، به دلیل از دست دادن خون در دوره قاعدگی در معرض آنمی فقر آهن هستند. از دست دادن مزمن خون در بدن مانند زخم معده، فتق هیاتال، پولیپ روده بزرگ یا سرطان کولورکتال (روده بزرگ) می‌تواند منجر به آنمی فقر آهن شود. خونریزی دستگاه گوارش، می‌تواند ناشی از استفاده مداوم برخی از داروهای مسکن بدون نسخه به خصوص آسپرین باشد.
- کمبود آهن در رژیم غذایی: بدن شما به طور مرتب از غذاهایی که می‌خورید آهن دریافت می‌کند. اگر آهن بسیار کمی مصرف می‌کنید، با گذشت زمان بدن شما ممکن است دچار کمبود آهن شود. نمونه‌هایی از غذاهای غنی از آهن شامل گوشت، تخم مرغ، سبزیجات با برگ سبز و غذاهای غنی از آهن است. همچنین نوزادان و کودکان، برای رشد و نمو مناسب به آهن در رژیم غذایی نیاز دارند.
- عدم توانایی در جذب آهن: آهن موجود در مواد غذایی، در روده کوچک شما وارد جریان خون می‌شود. یک اختلال روده مانند بیماری سلیاک که بر توانایی روده در جذب مواد مغذی تأثیر می‌گذارد، می‌تواند منجر به آنمی فقر آهن شود. اگر بخشی از روده کوچک شما در جراحی خارج شده و یا از بین رفته است، این امر می‌تواند بر توانایی شما در جذب آهن و سایر مواد مغذی تأثیر بگذارد.
- بارداری: در بسیاری از زنان باردار در صورت عدم مصرف مکمل آهن، آنمی فقر آهن رخ می‌دهد، زیرا ذخیره آهن آن‌ها نیاز به افزایش حجم خون دارند و همچنین منبع هموگلوبین برای رشد جنین هستند.
عوامل خطر
این گروه از افراد ممکن است خطر آنمی فقر آهن را افزایش دهند:
- زنان: از آنجا که زنان در دوران قاعدگی خون از دست می‌دهند، به طور کلی زنان بیشتر در معرض خطر آنمی فقر آهن هستند.
- نوزادان و کودکان: نوزادان، به ویژه آن‌هایی که وزن کمی دارند و یا زودرس به دنیا آمده‌اند، بدلیل اینکه آهن کافی از شیر مادر یا شیر خشک دریافت نمی‌کنند می‌توانند در معرض کمبود آهن قرار بگیرند. کودکان در طول رشد به آهن اضافی نیاز دارند. اگر فرزند شما غذای سالم و متنوعی ندارد، ممکن است در معرض کم خونی قرار گیرد.
- گیاهخواران: افرادی که گوشت نمی‌خورند ممکن است در صورت عدم مصرف غذاهای غنی از آهن، در معرض آنمی فقر آهن قرار گیرند.
- اهدا کنندگان مکرر خون: افرادی که به طور مرتب خون اهدا می‌کنند، می‌توانند خطر آنمی فقر آهن را افزایش دهند زیرا اهدای خون می‌تواند ذخیره‌های آهن را از بین ببرد. هموگلوبین کم در ارتباط با اهدای خون و در صورت خوردن غذاهای غنی از آهن، می‌تواند یک مشکل موقتی باشد. اگر به شما گفته شد که به دلیل هموگلوبین کم نمی‌توانید خون اهدا کنید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
عوارض
آنمی فقر آهن خفیف، معمولاً عارضه‌ای ایجاد نمی‌کند. با این حال، آنمی فقر آهن بدون درمان کردن می‌تواند شدید شود و منجر به مشکلات سلامتی از جمله موارد زیر شود:
- مشکلات قلبی: آنمی فقر آهن، می‌تواند منجر به ضربان قلب سریع یا نامنظم شود. قلب شما باید خون بیشتری را پمپاژ کند تا بتواند کمبود اکسیژن موجود در خون را در هنگام کم خونی جبران کند. این امر می‌تواند منجر به بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی شود.
- مشکلات بارداری: در زنان باردار، آنمی شدید فقر آهن با زایمان زودرس و نوزادان با وزن کم در ارتباط است. اما این وضعیت در زنان باردار در صورتی که در دوران بارداری از مکمل‌های آهن استفاده می‌کنند قابل پیشگیری است.
- مشکلات رشد: در نوزادان و کودکان، کمبود شدید آهن می‌تواند منجر به کم خونی و همچنین تاخیر در رشد و نمو آن‌ها شود. علاوه بر این، آنمی فقر آهن با افزایش حساسیت به عفونت‌ها همراه است.
پیشگیری
شما می‌توانید با انتخاب غذاهای سرشار از آهن، خطر ابتلا به آنمی فقر آهن را کاهش دهید. غذاهای غنی از آهن را انتخاب کنید غذاهای سرشار از آهن عبارتند از:
- گوشت قرمز و مرغ
- غذاهای دریایی
- حبوبات
- سبزیجات با برگ سبز تیره مانند اسفناج
- میوه‌های خشک مانند کشمش و زردآلو
- غلات غنی شده با آهن، نان و ماکارونی
- نخود فرنگی
غذاهای حاوی ویتامین C را برای افزایش جذب آهن انتخاب کنید
بدن شما نسبت به سایر منابع، آهن بیشتری را از گوشت جذب می‌کند. اگر تصمیم گرفتید که گوشت نخورید، توصیه می‌شود مصرف غذاهای حاوی آهن را افزایش دهید تا همان میزان آهن را مانند کسی که گوشت می‌خورد، دریافت کنید. همزمان با خوردن غذاهای غنی از آهن، می‌توانید با نوشیدن آب مرکبات یا خوردن سایر غذاهای سرشار از ویتامین C، جذب آهن بدن خود را افزایش دهید. ویتامین C موجود در آب مرکبات، مانند آب پرتقال به بدن شما کمک می‌کند تا آهن موجود در غذاها را بهتر جذب کند. ویتامین C نیز در موارد زیر یافت می‌شود:
- کلم بروکلی
- گریپ فروت
- کیوی
- سبزیجات با برگ سبز
- خربزه
- پرتقال
- فلفل
- توت فرنگی
- نارنگی
- گوجه فرنگی
پیشگیری از آنمی فقر آهن در نوزادان
برای جلوگیری از آنمی فقر آهن در نوزادان، توصیه می‌شود که در یک سال اول به نوزادتان شیر مادر یا شیر خشک غنی شده از آهن بدهید. شیر گاو منبع خوبی از آهن برای نوزادان نیست و برای نوزادان زیر 1 سال توصیه نمی‌شود. پس از 6 ماهگی، به نوزادتان حداقل دو بار در روز برای افزایش جذب آهن، غلات و یا غلات حاوی آهن بدهید. پس از گذشت یک سال، مطمئن شوید که کودک‌تان بیش از 20 اونس (591 میلی‌لیتر) شیر در روز نمی‌نوشد. شیر بیش از حد جای غذاهای دیگر، از جمله غذاهای سرشار از آهن را می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: با این ۳ روش ویتامین C را افزایش دهید
